In de bedrijfstak Landbouw en Zorg komen verschillende bedrijfstakken en daarmee verschillende werelden samen, die elkaar kunnen versterken en daarmee beter kunnen voldoen aan de maatschappelijke vragen op beider terreinen. Binnen beide sectoren kunnen echter ook ontwikkelingen spelen waardoor de landbouwactiviteiten en zorgwerkzaamheden elkaar op sector- en bedrijfsniveau tegenwerken. Zowel de maatschappelijke waarde van het ondernemen in de groene ruimte als het maatwerk van zorgverlening in de maatschappij staan sterk in de belangstelling. Positieve aandacht voor de combinatie Landbouw en Zorg kan beide ontwikkelingen verder stimuleren. Het heeft een voorbeeldfunctie en kan helpen bij de interne discussie in beide sectoren gericht op bedrijfsverbreding in de agrarische sector en de vermaatschappelijking van de zorg. Daarom ook is in 1999 de Stichting Landbouw en Zorg opgericht.

Zowel de landbouw als de zorg opereren in een dynamische omgeving waarin op vele fronten onvoorspelbare veranderingen gaande zijn. De betrekkelijk jonge bedrijfstak Landbouw en Zorg, die op agrarische bedrijven beide werelden integreert, is nog sterk in ontwikkeling. Het is niet voorspelbaar waar die ontwikkelingen allemaal toe kunnen leiden. Maar toch wil de Stichting Landbouw & Zorg weloverwogen plannen maken om de toekomst tegemoet te treden. Ze wil daarbij de belanghebbende instanties betrekken, zoals beleidsmakers, ondernemers, cliëntenorganisaties en zorginstellingen. Daarom heeft ze ervoor gekozen om een scenariostudie als instrument in te zetten bij haar beleidsvoorbereiding.

Primair doel van de scenariostudie was ´Het faciliteren van een interactief proces, waarbij de betrokken actoren worden geprikkeld om goed voorbereid te kunnen reageren op mogelijke ontwikkelingen en vervolgens deze ontwikkelingen waar mogelijk (pro)actief te sturen´. Dit proces levert breed gedragen strategische opties voor de bedrijfstak en een strategisch plan voor de Stichting, met het landelijke Steunpunt Landbouw & Zorg als uitvoerend orgaan.

In deze studie zijn zoekrichtingen ontwikkeld, waarbij op systematische wijze de onzekerheden in de toekomst zijn verkend. Er is gekozen voor een interactieve werkwijze, omdat het in deze dynamische bedrijfstak belangrijker is te zoeken naar kernkwaliteiten dan naar kwantitatieve gegevens die in hoog tempo achterhaald worden door de realiteit.

De toekomstscenario´s voor de bedrijfstak Landbouw en Zorg anno 2012 zijn in de loop van 2003 gebouwd aan de hand van twee workshops met creatieve experts uit verschillende hoeken van het krachtenveld (o.a. LTO, Omslag, Milieu, Onderzoek, Jeugdzorg, NIZW, zorgboeren, ministerie van LNV en VWS, provincies, zorginstellingen). De eerste bijeenkomst heeft, met behulp van een elektronisch vergadersysteem en een groep van betrokken deskundigen, geresulteerd in materiaal waarmee het speelveld is opgespannen; uitkomst van die sessie is de keus geweest voor twee dimensies, te weten ´Aard van de bedrijfsvoering: landbouw versus zorg´ en ´Belangrijkste invloed: overheid versus ondernemerschap´. Deze twee dilemma´s zijn langs twee assen uitgezet, waarbij de polen van de dilemma´s als de polen van de scenariodimensies kunnen worden gezien. Het aldus gevormde assenstelsel spant het veld op waarin vier uitgesproken toekomstscenario´s zijn gepositioneerd.

De vier scenario´s voor de bedrijfstak Landbouw en Zorg zijn

• Zorg voor de Zorgboerderij
• De Gezondheidsboerderij
• Boerderij zonder Zorg
• Zorgzaam boeren