30-1-2023

Durf te leren, ga door met meten

Op 13 oktober 2022 is het rapport ‘Durf te Leren, ga door met meten’ aangebo­den aan het ministe­rie van Economi­sche Zaken en Klimaat. Het rapport is in samenwer­king geschre­ven door Bas ter Weel en Michiel Bijlsma van SEO economisch Onderzoek, en Matthijs Janssen en Pieter Jan de Boer van Dialogic.

Aan de hand van het systeem- en transi­tie­be­leid (S/​T-beleid) tracht de overheid om innova­tie­sys­te­men te verbete­ren waarmee de transi­ties richting een duurza­me en digita­le economie in Nederland gereali­seerd kan worden. Kortweg kan S/​T-beleid gedefi­ni­eerd worden als het beïnvloe­den van de produc­tie en consump­tie en het versprei­den van publie­ke goederen en diensten, waarbij deze goederen en diensten het resultaat zijn van een interac­tief proces tussen verschil­len­de actoren, zoals consumen­ten, bedrij­ven, univer­si­tei­ten en overheid.

Door haar grote bereik en het omvang­rij­ke totaal­bud­get is het van belang om de doeltref­fend­heid en doelma­tig­heid van het S/​T-beleid zo goed mogelijk te meten. In voorgaan­de jaren is dit beleid geëvalu­eerd aan de hand van louter econome­tri­sche methoden. In de praktijk bleek echter dat niet voor alle types van beleids­in­ter­ven­ties econome­tri­sche methoden zijn toe te passen. De opdracht van de commis­sie Evalua­tie­me­tho­den Systeem- en Transi­tie­be­leid luidde daarom om een nieuwe visie te ontwik­ke­len voor het evalue­ren van S/​T-beleid door het ministe­rie van EZK. De nieuwe visie is in die hoedanig­heid een vervolg op de visie van de Expertwerk­groep Effect­me­ting (commis­sie Theeuwes) uit 2012.

Omdat het nog ontbrak aan een interna­ti­o­na­le wetenschap­pe­lij­ke evalua­tie­stan­daard, heeft dit rapport in de eerste plaats een evalua­tie­ka­der vastge­steld op basis van een synthe­se van de beschik­ba­re wetenschap­pe­lij­ke litera­tuur en de bestaan­de evalua­tie­prak­tijk. Dit kader bestaat uit zes invals­hoe­ken: interven­tie­lo­gi­ca, governan­ce­pro­ces­sen en beleids­mix, match tussen beleids(mix) en knelpun­ten, systeem­ver­ster­king/-​transfor­ma­tie, structu­re­le verande­ring en maatschap­pe­lij­ke impact. Dit rapport is daarmee een eerste aanzet waar verschil­len­de methodes getest zijn voor het evalue­ren van systeem- en transi­tie­be­leid. Binnen het rapport is het evalua­tie­ka­der toegepast op vier verschil­len­de casussen.