Computer Based Testing (CBT) is op te vatten als een nieuwe aanpak of dienst die aangeboden kan worden aan het onderwijsveld. Bij nieuwe diensten gaat het uiteraard om veel meer dan alleen techniek. Het gaat erom een breed perspectief van het ‘service delivery system’ te hanteren waarbij tal van aspecten tegelijkertijd en in samenhang een rol spelen. Daarbij gaat het onder meer om voorzieningen op scholen, competenties van medewerkers, veranderingen in de keten etc. Bij het verkennen van de mogelijkheden voor een landelijke CBT systematiek hoort dan ook een systeemverkenning (inclusief informatie-analyse van de examenketen op hoofdlijnen) op basis waarvan processtappen in de keten kunnen worden geoptimaliseerd en verdere inzet van ICT (inclusief plussen en minnen van diverse bestaande en toekomstige oplossingen) kan worden geanalyseerd.

De opdrachtformulering is als volgt omschreven: een nadere verkenning van een landelijke CBT-systematiek voor de onderwijsexamenketen. De te ontwikkelen landelijke CBT-systematiek moet processtappen in de examenketen alsook bedrijfsfuncties en werkprocessen van zowel de IB-GROEP als CITO op termijn kunnen ondersteunen en koppelen binnen een overkoepelende architectuur - waarin zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van standaarden. De verkenning moet ertoe leiden dat de verschillende ketenpartners een gezamenlijk beeld kunnen ontwikkelen van de gewenste ontwikkelrichting voor een landelijke CBT- systematiek. Op basis van de verkenning kan een beter beeld worden gegeven van de eisen die gesteld moeten worden aan een landelijke CBT-oplossing en van de reikwijdte en omvang van een vervolgaktiviteit waarmee de achterliggende architectuur in meer detail wordt beschreven.

Naast CBT zullen ook andere vormen van examinering, zoals papieren examens nog gedurende lange tijd worden gebruikt. In de onderhavige context wordt hier echter niet op ingegaan. Benadrukt wordt hier nog eens, dat het de inzet van deze notitie is om te komen tot een gemeenschappelijke CBT-infrastructuur die een landelijk uniforme aanpak van centrale CBT-examens mogelijk maakt.

Het is niet de bedoeling van deze notitie om uitspraken te doen over het te voeren beleid rond invoering van CBT-examens voor bepaalde vakken. Dit is uiteraard onderwerp van het reguliere overleg tussen beleidsbepalende instanties.

In onze visie is een aantal zaken van belang:

• De meeste ontwikkelingen in de markt gaan richting web-based applicaties en diensten. Een lokale architectuur (lokale opslag van data, lokale executie) lijkt ons om die reden weinig toekomstvast;
• Echter, een belangrijke ontwikkeling in de markt is webbased computing met lokale executie (genaamd AJAX "Advanced Javascipt and XML" waarbij binnen een web-sessie lokale executie dmv. javascript plaatsvindt en gegevensuitwisseling a-synchroon op basis van oa. XML gebeurt); Google Maps is bijvoorbeeld op dit principe gebaseerd;
• De belangrijkste voordelen van een centrale, web-based oplossing zijn met name schaalbaarheid, eenvoudige ontwikkeling (1X), centrale opslag van toetsdata (vragen en antwoorden) en vermindering van beheerslast bij een lokale COI;
• Een centrale web-based oplossing ligt met name voor de hand wanneer het gaat om het beter faciliteren van ontwikkelaars, correctoren en administrateurs die langs deze weg in staat worden gesteld plaats- en tijdonafhankelijk te werken;
• Belangrijkste risico´s van de centrale, web-based oplossing zijn vooralsnog het connectie-risico (beschikbare bandbreedte, quality of service) en complexere beveiliging dan bij het huidige (en wat verouderde) Client/Server model.;
• Een lokale afname-setting heeft op het punt van beveiliging juist een aantal belangrijke voordelen in de zin van een gecontroleerde omgeving waarin identificatie/authenticatie van leerlingen/kandidaten zonder zware ICT oplossingen kan worden gerealiseerd en waarbij kan worden aangesloten bij bestaande werkprocessen;
• Door gebruik te maken van nieuwe technologische mogelijkheden voor onder meer lokale caching (pre-downloads) van examenopgaven (zgn black box, Sandbox of LAN-box) kunnen risico´s van dataverkeer worden ondervangen. Ofwel: niet alles hoeft real time opgehaald te worden. Zaak is een goede balans te vinden tussen zgn push en pull van data (vergelijk ook het eerdergenoemde Ajax);
• Voor de hand ligt een trade-off dan wel ´best of both worlds´ oplossing waarbij in eerste instantie gebruik wordt gemaakt van de kracht van het decentrale model (gecontroleerde omgeving), vervolgens de belangrijkste kwetsbaarheid van het decentrale model wordt aangepakt (lokale opslag toetsdata) gaandeweg de belangrijkste nadelen van het centrale model worden opgelost (quality of service, zwaardere beveiliging) en de autonome ontwikkelingen in de markt en in de techniek hun werk kunnen doen (betere ICT voorzieningen op scholen, verbetering beschikbare bandbreedtes op VO scholen etc.)
• Op deze manier ontstaat een overgangsperiode waarin bestaande applicaties (Cito-manager en Cito-tester) en bestaande content (toetspackages) langzaam kunnen migreren naar van een Client/Server platform naar een web-based platform;
• In de nabije toekomst is het zaak om via pilots (experimentele CBT-examens) de verschillende ontwikkelingsrichtingen (zie de verschillende plateaus hierna) verder uit te werken en robuuster te maken. Het verdient aanbeveling om een aparte studie uit te zetten naar aspecten van beveiliging (incl. AAA: Authenticatie, Autorisatie en Accountability en VIBS: Vertrouwelijkheid, Integriteit, Beschikbaarheid en Schaalbaarheid).